Bitcoin

Bitcoin, Satoshi Nakamoto adını kullanmış bilinmeyen bir kişi veya grup tarafından 2008’de icat edilmiş bir kriptoparadır. 2009’da bir açık kaynak kodlu yazılım olarak piyasaya sürüldüğünde kullanılmaya başlandı. Herhangi bir merkez bankasına veya tek bir yöneticiye bağlı olmamasıyla da bilinen Bitcoin, aracılara ihtiyaç duyulmadan bitcoin ağında kullanıcıdan kullanıcıya transfer edilebilen, merkezi olmayan bir dijital para birimidir. İşlemler, kriptografi yoluyla düğümler tarafınca doğrulanır ve Blok zinciri adı verilen halka açık bir ana deftere kaydedilir. El Salvador, 8 Haziran 2021 tarihinde senatodan geçen tasarı ile birlikte Bitcoin’i resmi para birimi ilan etmiştir.

 

Bitcoin Tarihçesi

Dijital bir bitcoin cüzdanı.

Bütün devrimsel teknolojilerde olduğu gibi Bitcoin öncülleri ve oluşturucusunun makalesinde atıfta bulunduğu kaynaklar vardır. Wei Dai B-Cash, Nick Szabo BitGold, David Chaum Digicash’ı dijital paraların en ilkel ve devletler tarafından engellenen ilk versiyonlarıdır. Satoshi Nakamoto öncüllerinin yaşadığı bu olumsuz deneyimlerden dolayı kimliğini gizli tutmayı başarmıştır.

 

Bitcoin ağı 3 Ocak 2009’da hayata geçmiştir. Makalenin yazarı Satoshi Nakamoto’dur. Gerçek ismi, mahlası veya bir ekibe ait unvan olduğu konusunda tartışmalar vardır. Üretilebilecek en fazla Bitcoin sayısı genesis blokta belirtilerek 21 milyonla sınırlandırılmıştır. İlk Bitcoin transferi Satoshi Nakamato’ya geliştirmesi için ona yardım sağlayan kriptograf Hal Finney arasında gerçekleşmiştir. İlk alışveriş 22 Mayıs 2010 tarihinde 10.000 Bitcoin karşılığında pizza alımı ile gerçekleşmiştir.[10]

 

22 Temmuz 2013 tarihi itibarıyla dolaşımdaki Bitcoinlerin toplam değeri 1,2 milyar dolar seviyesindeyken[11] 26.07.2020 tarihi itibarıyla bu değer 182.967.290 dolar olmuştur. Güncel olarak üretilmiş toplam Bitcoin miktarı 19.031.243[12] seviyesine ulaşmıştır.

Bitcoin Teknolojisi

Herhangi bir merkezden üretilmeyen Bitcoinler, Bittorent ağlarına benzer şekilde noktadan-noktaya dağıtık bir ağ özelliği gösterir. Bu ağda gerçekleşen ödemeler diğer noktalara anında ulaşır, böylece hangi adresten hangi adrese ödeme yapıldığı kayıtlara geçer. Böylece toplanan kayıtlar blok adı verilen yapıların içinde yer alır. Her bir blok üzerinde yüksek işlem gerektiren bir hash algoritması uygulanarak, belli bir sıfır sayısıyla başlayan ifadenin bulunması istenmektedir. Yaklaşık 10 dakikada bire tekabül eden bu işlemi gerçekleştiren ilk kullanıcıya sıfırdan 50 BTC (şu anda 12.5 BTC) ödül olarak verilir. Böylece Bitcoin’ler emisyona sürülmüş olur. Her bir blok kendisinden önce gelen son bloğun da hash ifadesini içerir. Böylece bozulması oldukça zor (%51 saldırısı hariç) bir blok zinciri oluşur. Bundaki amaç da, çifte harcamayı önlemek ve gönderimleri kayıt altında tutmaktır. Verilen ödül miktarı her 210 bin blokta bir (yaklaşık 4 senede bir) yarıya düşürülür (50,25,12.5,…).[13]

Para yaratma işlemine madencilik (mining) denilmektedir. Madencilik, hesaplama yetkisini ve gücünü kullanarak matematiksel işlemleri gerçekleştirme işleminin genel adıdır. Bu işlemleri yapmak için, sunulan bitcoin yazılımını indirerek donanımları (genellikle ekran kartları) üzerinde yoğun işlemci gücü gerektiren işlemleri gerçekleştiren bitcoin ağındaki düğümlere “madenci” denilmektedir.

Sistemin ilk blokunun adı “genesis block” olarak isimlendirilmiştir ve 4 Ocak 2009’da üretilmiştir. Bunun gibi bloktaki ilk işlem özel bir işlemdir ve yeni para bloğu yaratan tarafından başlatılır. Bu, ağa madencilerin katılmaları için bir teşvik sistemidir, bu sayede parayı basacak merkezi bir otoriteye sahip olmayan sisteme, para, istenildiği gibi dağıtık olarak girebilmektedir. Madenciler bu şekilde, hem sisteme yeni bitcoinler üretip sürerek hem de bekleyen işlemleri gerçekleştirme hizmetleri karşılığında sistemden bitcoin alarak kazanç sağlamaktadırlar. Yeni paranın sisteme düzenli olarak eklenmesi altın madencilerinin altın bularak dolaşıma sokmalarına benzetilmektedir, madencilik ismi de buradan gelmektedir. Mevcut süreçte madenciler, her yıl dolaşıma girecek olan bitcoin miktarını azalan ve öngörülebilir bir oranla üretmeye devam etmektedirler. Sistemde, toplamda 21 milyon bitcoin dolaşıma çıkıncaya kadar üretim devam edecektir, ardından üretim süreci duracak ve madenciler sadece işlem masrafları üzerinden desteklenmeye devam edilecektir.

Bitcoin, bazı ülkelerde bir ödeme ve yatırım aracı olarak kullanılmaktadır. Türkiye’de de TL karşılığı bitcoin almak mümkündür. Para gibi kullanılabildikleri için bitcoin’lerin bir değerleri vardır ve ayrıca bazı fonların ileride popülaritesi arttıkça, değerinin artacağı beklentisi ile bu ürünle ilgilendikleri bilinmektedir. Bitcoin’in değerini piyasadaki arz ve talep koşulları belirlemektedir. Talep artınca fiyatı artmakta, düşünce de azalmaktadır. Dolaşımda sınırlı miktarda bitcoin vardır ve yeni bitcoin üretmenin de bir limiti ve prosedürü bulunmaktadır. Bitcoin’in piyasa değeri önündeki en büyük tehditler; teknik zorluklar, ülkelerin bu paraya olan yaklaşımına bağlı mevzuat değişiklikleri ve insanların bu paraya olan istek ve güveninin olumsuz yönde değişmesidir.

Bitcoin’lerin çoğu, MIT profesörleri tarafından tasarlanmıştır. MIT profesörleri, matematik ve kriptoloji kullanarak yeni bir Bitcoin teknolojisi yaratıyorlar.